Οι κτηνίατροι που ασχολούμαστε με την κλινική πράξη, συχνά κάνουμε διάγνωση κάποιας μορφής νεοπλασία των όρχεων σε αρσενικούς σκύλους, ιδιαίτερα μεγάλης ηλικίας, που έρχονται στο ιατρείο μας. Πολλές φορές τα ζώα δεν έρχονται για το λόγο αυτόν και η εντόπιση του όγκου είναι τυχαίο εύρημα, μιας και οι αλλοιώσεις στους όρχεις συχνά περνούν απαρατήρητες, ίσως λόγω της θέσης τους.
Τα νεοπλάσματα των όρχεων αποτελούν τα δεύτερα σε συχνότητα νεοπλάσματα των αρσενικών σκύλων, και το 75% των νεοπλασμάτων του γεννητικού συστήματος του αρσενικού. Δύο είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου, και είναι η κρυψορχία και το μη στειρωμένο, ηλικιωμένο αρσενικό ζώο.
Η κρυψορχία είναι μία κατάσταση, κατά την οποία ένας ή και οι δύο όρχεις δε βρίσκονται στο όσχεο, μέχρι τους 6 μήνες της ζωής του ζώου. Οι όρχεις κατά την εμβρυική ζωή βρίσκονται μέσα στην κοιλιά του ζώου και αρχίζουν να κατεβαίνουν τις πρώτες 6 με 8 εβδομάδες από τη γέννησή του, διαμέσου του βουβωνικού πόρου. Στους κρυψορχιδικούς σκύλους ο/οι όρχεις παραμένουν είτε στην κοιλιακή χώρα, είτε υποδόρια, στη βουβωνική περιοχή. Ο όρχις που δεν έχει κατέβει στο όσχεο είναι συνηθέστερα ο δεξιός, και έχει 13 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει καρκίνο από εκείνον που βρίσκεται στη φυσιολογική του θέση.
Η κοιλιακή ή βουβωνική θέση των όρχεων παίζει μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη των μισών καρκίνων του Sertoli και του 2/3 των σεμινωμάτων στο σκύλο. Κι αυτό λόγω της υψηλής θερμοκρασίας που υπάρχει μέσα στην κοιλιά- σε αντίθεση με τη χαμηλή θερμοκρασία στο όσχεο, που καταστρέφει τα σπερματογόνα κύτταρα και επιτρέπει στα κύτταρα του Sertoli να αναπτυχθούν.
Η ηλικία είναι επίσης ένας ακόμη παράγοντας κινδύνου, αφού τα περισσότερα νεοπλάσματα των όρχεων εμφανίζονται σε ακέραια αρσενικά ζώα ηλικίας άνω των 10 ετών. Ο γάτος εμφανίζει πιο σπάνια κρυψορχία, και δε φαίνεται να αυξάνεται η πιθανότητα για νεοπλασία των όρχεων.
Περισσότερα..
Το νεόπλασμα των όρχεων μπορεί να προέρχεται από τα διάμεσα κύτταρα του Leydig, τα υποστηρικτικά κύτταρα του Sertoli ή από το σπερματικό επιθήλιο.
Το νεόπλασμα των διάμεσων κυττάρων (Leydig), είναι το πιο καλόηθες νεόπλασμα των όρχεων στο σκύλο και σπάνια μεθίσταται. Τα σερτολιώματα από την άλλη πλευρά, αν και είναι συνήθως καλοήθη και αναπτύσσονται αργά, σε ένα ποσοστό της τάξης του 15% είναι κακοήθη και μεταστατικά. Η μετάσταση γίνεται συνήθως διαμέσου της λέμφου στα επιχώρια λεμφογάγγλια, αν και σπάνια έχουν αναφερθεί μεταστάσεις στα όργανα της κοιλιάς. Τα σεμινώματα σε μικρό ποσοστό είναι κακοήθη και ένα 5-10% θα δώσει τελικά μεταστάσεις.
Το σεμίνωμα είναι ετερόπλευρο ή αμφοτερόπλευρο, μονήρες ή πολλαπλό. Είναι αρκετά μαλακό στην αφή (όχι τόσο όσο το νεόπλασμα των διάμεσων κυττάρων) και στην τομή του, εμφανίζεται γκρίζο και κρεμώδες.
Το σερτολίωμα είναι συνήθως ετερόπλευρο και στο 50% των περιπτώσεων οδηγεί σε ατροφία του ετερόπλευρου όρχι. Πολύ μεγάλες πιθανότητες για αυτό το είδος του όγκου εμφανίζουν οι όρχεις που δε βρίσκονται στο όσχεο. Το νεόπλασμα αυτό είναι σκληρό (σε αντίθεση με τα άλλα είδη νεοπλασμάτων των όρχεων) και στην τομή είναι λευκό ή γκρίζο και καλά διαχωρισμένο.
Εντυπωσιακός είναι ο τρόπος με τον οποίο το σερτολίωμα εμφανίζεται στο 20-30% των ασθενών ζώων.Ο όγκος αυτός παράγει οιστρογόνα, προκαλώντας υπεροιστρογονισμό και χαρακτηριστικά θηλυκού ζώου (σύνδρομο θηλυκοποίησης). Τα συμπτώματα είναι:
- Γυναικομαστία
- Αμφοτερόπλευρη, συμμετρική αλωπεκία με υπερχρωμία
- Κρεμάμενη ακροποσθία ή/και ατροφικό πεός
- Ελξη από άλλα αρσενικά ζώα
- Ατροφία του άλλου όρχι
- Μυελοκαταστολή (αναιμία, ουδετεροπενία, θρομβοκυτταροπενία)
Οι μεταστάσεις που μπορεί να υπάρχουν είναι εκκριτικές, γι’αυτό η στείρωση του ζώου μπορεί να μην οδηγήσει στην υποχώρηση των ανωτέρω συμπτωμάτων, αφού συνεχίζουν να παράγονται οιστρογόνα από τις μεταστατικές εστίες. Σπάνια, το σεμίνωμα εμφανίζεται με παρόμοια εικόνα με το σερτολίωμα (η διόγκωση όμως είναι αρκετά πιο μαλακή).
Το νεόπλασμα των κυττάρων του Leydig εκκρίνει ανδρογόνα, αλλά αν αφαιρεθούν οι όρχεις, δεν έχει αποδειχθεί ότι συνεχίζεται η έκκριση αυτή από μεμονωμένα καρκινικά κύτταρα. Συχνά συνδέονται με αδένωμα των περιπρωκτικών σάκων και περινεϊκή κήλη, καθώς και με την υπερασβεστιαμία, ως παρανεοπλασματικό σύνδρομο.
Και πώς θα το καταλάβω..;
Κατά την κλινική εξέταση του ζώου, διαπιστώνονται όρχεις ανισομεγέθεις ή μία εμφανής διόγκωση του ενός όρχι. Στους κρυπτορχιδικούς σκύλους, ειδικά αν ο όρχις που έχει κατέβει στο όσχεο έχει αφαιρεθεί, είναι δύσκολο να γίνει διάγνωση, εκτός αν συνυπάρχει σύνδρομο θηλυκοποίησης. Σε αυτήν την περίπτωση εάν διαπιστωθούν ακόμη:
- Συμμετρική αλωπεκία, πιθανά με κνησμό
- Έλξη από αρσενικά ζώα
- Λήθαργος, ή μειωμένη libido,
ο κτηνίατρος θα υποψιαστεί την παρουσία ενός νεοπλασματικού όρχι μέσα στην κοιλιά του ζώου. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να εξεταστεί αν υπάρχουν σημάδια μυελοτοξίκωσης από τα οιστρογόνα (μη αναγεννητική αναιμία), ή συμπτώματα παρανεοπλασματικής υπερασβεστιαιμίας (μυικοί σπασμοί, αδυναμία, πολυουρία, πολυδιψία).
Η ψηλάφηση των όρχεων συνήθως είναι αρκετή για να δημιουργήσει την υποψία για νεοπλασία, αν και τελική διάγνωση γίνεται μόνο με την ιστολογική εξέταση του όρχι.
Αρχικά μπορούν να μετρηθούν τα επίπεδα της οιστραδιόλης και της προγεστερόνης στο αίμα, που αν υπάρχει ορατή θηλυκοποίηση, θα είναι κατά πολύ αυξημένα, ενώ η τεστοστερόνη θα είναι χαμηλή. Είναι απαραίτητος ένας αιματολογικός έλεγχος, αφού λόγω της μυελοτοξικότητας, τα επίπεδα των αιμοπεταλίων και των ουδετεροφίλων μπορεί να πέσουν πολύ χαμηλά, αυξάνοντας τον κίνδυνο για αυτόματες αιμορραγίες και σήψη.
Οι ακτινογραφίες και ο υπέρηχος κοιλίας μπορεί να βοηθήσουν στην εντόπιση του παραμένοντος κοιλιακού όρχι.
Η κυτταρολογική εξέταση με την τεχνική της παρακέντησης με λεπτή βελόνα (FNA), θα καταδείξει το είδος του νεοπλάσματος, αλλά συνήθως αυτό που γίνεται στην κλινική πράξη είναι η ιστολογική εξέταση του όγκου, μετά από ολική αφαίρεση των όρχεων, κατά τη στείρωση του αρσενικού σκύλου.
Και τώρα τι κάνω…;
Η στείρωση του ζώου συνήθως αρκεί για τη θεραπεία των περισσοτέρων νεοπλασμάτων των όρχεων, εκτός από αυτά που έχουν κάνει μεταστάσεις. Για τους κρυψόρχεις, είναι απαραίτητη η διάνοιξη της βουβωνικής χώρας ή της κοιλιάς, για την εντόπιση και την αφαίρεση του παραμένοντος όρχι.
Στις περιπτώσεις με σοβαρή μυελοκαταστολή, μπορεί να χρειαστούν αντιβιοτικά ευρέως φάσματος και μετάγγιση αιμοπεταλίων ή ολικού αίματος, πριν τη διενέργεια της στείρωσης. Η όψη θηλυκού ζώου αρχίζει να υποχωρεί στις 6 εβδομάδες από τη στείρωση.
Και θα ζήσει…;
Η πρόγνωση των περισσοτέρων νεοπλασμάτων των όρχεων είναι καλή, αφού η χειρουργική αφαίρεση είναι σχετικά εύκολη διαδικασία και τα νεοπλάσματα αυτά συνήθως δε μεθίστανται.
Κακή πρόγνωση έχουμε μόνο στις περιπτώσεις που τα σημάδια θηλυκοποίησης περνούν απαρατήρητα και τα οιστρογόνα αφήνονται να γίνουν πολύ τοξικά για το μυελό, προκαλώντας μη αναστρέψιμη βλάβη, ακόμη και θάνατο.
Πώς θα το προλάβω…;
Παρατηρήστε το σκύλο σας και ανακαλύψτε από νωρίς τα σημάδια.
Μην αφήνετε για άλλη μέρα την επίσκεψη στον κτηνίατρο αν κάτι σας ανησυχεί.
Στο κουτάβι που φέρατε στο σπίτι, σιγουρευτείτε για την κάθοδο και των δύο όρχεων στο όσχεο.
Στειρώστε τον αρσενικό σκύλο σας από μικρή ηλικία και απαλλάξτε τον από μελλοντικό καρκίνο των όρχεων.
Βιβλιογραφία:
Saunders, Small Animal Oncology, 2007.
Blackwell Science, Small Animal Oncology, 2001.
Saunders, Small Animal Oncology, 2007.
Blackwell Science, Small Animal Oncology, 2001.
Επιμέλεια Άρθρου Ανατολή Παρασκευοπούλου, Κτηνίατρος
Email anatoli@diagnovet.gr
Email anatoli@diagnovet.gr
Posted in:
Υγεία
