Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια συχνή ενδοκρινοπάθεια του σκύλου, που αφορά τον μεταβολισμό των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων. Θεωρείται δεύτερη σε συχνότητα νόσoς των ενδοκρινών αδένων μετά τον υποθυρεοειδισμό. Σπάνια παρατηρείται σε κουτάβια και νεαρά ζώα, οπότε ονομάζεται νεανικός σακχαρώδης διαβήτης. Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι αυτή που εμφανίζεται σε σκύλους άνω των 4 ετών, ο σακχαρώδης διαβήτης του ενήλικα σκύλου. Σε ό,τι αφορά την προδιάθεση, τα θηλυκά προσβάλλονται σε διπλάσια συχνότητα σε σχέση με τα αρσενικά, ενώ φαίνεται ότι κάποιες φυλές είναι πιο ευπαθείς σε σχέση με άλλες, αν και έχει παρατηρηθεί σε όλες τις φυλές γενικώς. Η κοινή ονομασία της ασθένειας από τους ιδιοκτήτες είναι «ζάχαρο».
Αιτιολογία
Μια ομάδα κυττάρων του παγκρέατος (β – κύτταρα), παράγουν και εκκρίνουν μια ορμόνη, την ινσουλίνη. Η ινσουλίνη διευκολύνει την είσοδο της γλυκόζης (ζάχαρο) στους μυς και στους ιστούς γενικότερα. Ακόμα βοηθάει στον σχηματισμό του γλυκογόνου στο ήπαρ (συκώτι) όταν υπάρχει περίσσεια γλυκόζης στον οργανισμό. Επιπλέον η ινσουλίνη εμποδίζει την διάλυση του λιπώδους ιστού και την κινητοποίηση των λιπών. Τέλος η ινσουλίνη παρεμποδίζει την καύση των πρωτεϊνών. Συνεπώς, όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, η ινσουλίνη επηρεάζει ποικιλοτρόπως τον μεταβολισμό των λιπών των πρωτεϊνών και κυρίως των υδατανθράκων (ζάχαρα).
Κατά τον νεανικό σακχαρώδη διαβήτη, τα β- κύτταρα ατροφούν και συνεπώς δεν παράγεται ινσουλίνη (κληρονομική ατροφία), είτε ατροφεί ολόκληρος ο αδένας (πάγκρεας). Πάντως, τελικά υπάρχει απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης (τύπος Ι).
Στο σακχαρώδη διαβήτη του ενήλικα σκύλου τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Σε γενικές γραμμές διακρίνουμε δύο τύπους σακχαρώδους διαβήτη: τον τύπο Ι και τον τύπο ΙΙ.
Στον τύπο Ι (στον οποίο ανήκει και ο νεανικός σακχαρώδης διαβήτης) υπάρχει έλλειψη ινσουλίνης λόγω εκφύλισης των β- κυττάρων και γι’ αυτό λέγεται και εξαρτώμενος από την ινσουλίνη. Η εκφύλιση αυτή είτε οφείλεται σε ιδιομορφία του οργανισμού (ιδιοπαθής), είτε οφείλεται σε ορισμένα φάρμακα και τοξικές ουσίες.
Στον τύπο ΙΙ, η ινσουλίνη συνεχίζει να παράγεται αλλά την ανταγωνίζονται ορισμένες άλλες ορμόνες του οργανισμού οι οποίες υπερπαράγονται. Ο τύπος ΙΙ ονομάζεται και μη εξαρτώμενος από την ινσουλίνη, αφού αυτή βρίσκεται στο αίμα σε φυσιολογικά ή αυξημένα επίπεδα!!!
Έτσι, είτε δεν υπάρχει ινσουλίνη (τύπος Ι) ή αν υπάρχει, δεν μπορεί να επιτελέσει την αποστολή της (τύπος ΙΙ). Το τελικό αποτέλεσμα είναι η σοβαρή διαταραχή του μεταβολισμού. Η γλυκόζη (ζάχαρο) είναι ιδιαίτερα αυξημένη στο αίμα. Ανάλογη αύξηση παρουσιάζουν και τα λίπη, ενώ ο οργανισμός καταφεύγει στην καύση πρωτεϊνών για ενεργειακούς λόγους.
Κλινική εικόνα
Από πλευράς συμπτωμάτων, ο σακχαρώδης διαβήτης του ενήλικα σκύλου εμφανίζει τρεις μορφές:
α) Απλός σακχαρώδης διαβήτης. Είναι η κλασική μορφή της νόσου και χαρακτηρίζεται από άφθονη διούρηση (πολυουρία), αυξημένη κατανάλωση νερού (πολυδιψία), αυξημένη όρεξη (πολυφαγία). Προοδευτικά το ζώο χάνει βάρος. Η μορφή αυτή προηγείται πάντα των άλλων δύο μορφών.
β) Κετοξεωτικός ή ισχνός σακχαρώδης διαβήτης. Στην εμφάνιση αυτής της μορφής, συντελούν διάφορες χρόνιες λοιμώξεις (π.χ. πυομήτρα), η οξεία παγκρεατίτιδα, η μακροχρόνια χορήγηση αντισυλληπτικών ή κορτιζόνης, η αφυδάτωση, η υπερλειτουργία των επινεφριδίων και η παρατεταμένη ανορεξία.
Σ’ αυτή τη μορφή παρατηρούνται ανορεξία, πυρετός, μυϊκή αδυναμία, λήθαργος, κατάπτωση, αναπνευστικές διαταραχές, γαστρεντερικές διαταραχές (εμετός, διάρροια). Τα ούρα είναι ελάχιστα (ολιγουρία) ή λείπουν παντελώς (ανουρία). Συχνά παρατηρούνται και δυσλειτουργίες των νεφρών.
γ) Υπεροσμωτικός σακχαρώδης διαβήτης. Αυτή είναι η πιο σπάνια μορφή στην εμφάνιση της οποίας συμβάλλουν η καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια. Η αύξηση της γλυκόζης στο αίμα ανέρχεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα την αφυδάτωση, την αδυναμία και τις διαταραχές της συνείδησης (διαβητικό κώμα).
Σε όλες τις παραπάνω μορφές μπορεί να παρατηρηθούν συμπτώματα όπως: ουρολοιμώξεις (κυστίτιδα), πνευμονία, δερματίτιδες, νεφρική ανεπάρκεια, νευροπάθειες (με παραλύσεις κυρίως στα οπίσθια άκρα). Χαρακτηριστικός είναι ο καταρράκτης των φακών των οφθαλμών.
Διάγνωση: Τα συμπτώματα δεν αρκούν για να τεθεί με ασφάλεια η διάγνωση. Τα εργαστηριακά ευρήματα σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα, τεκμηριώνουν την διάγνωση και επαληθεύουν την υποψία. Λόγω της πολυπλοκότητας της ασθένειας, της πολυσύνθετης αιτιολογίας και των πιθανών επιπλοκών θα αναφερθούμε στις πιο χαρακτηριστικές διαταραχές.
α) Υπεργλυκαιμία: Η φυσιολογική στάθμη της γλυκόζης στο αίμα κυμαίνεται μεταξύ 70 και 110 mg/100 ml ορού.
Στα πάσχοντα ζώα, όταν αυτά είναι νηστικά ξεπερνά τα 140 mg /100 ml ή τα 200 mg σε επαναληπτικούς τυχαίους προσδιορισμούς. Πρέπει να τονιστεί ότι υπεργλυκαιμία παρατηρείται και σε άλλες καταστάσεις όπως π.χ. στην λεπτοσπείρωση, στην παγκρεατίτιδα, στην ουραιμία κλπ.
β) Υπερλιπιδαιμία: Αύξηση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα.
γ) Γλυκοζουρία: Αύξηση της παρουσίας γλυκόζης στα ούρα.
Θεραπεία
Η θεραπεία αποσκοπεί στην διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους και στη διατήρηση της γλυκόζης σε φυσιολογικά επίπεδα.
α) Διαιτητικά μέτρα: Η καλύτερη λύση είναι να καταφύγει ο ιδιοκτήτης σε έτοιμες τροφές εμπορίου ειδικά σχεδιασμένες για διαβητικούς σκύλους (κλινικές δίαιτες).
β) Άσκηση: Η σταθερή και καθημερινή άσκηση, συμβάλλει πολύ θετικά στην διατήρηση της γλυκόζης σε φυσιολογικά επίπεδα. Κατά την κυνηγετική περίοδο που η άσκηση είναι πιο έντονη, θα πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα και η διατροφή και η φαρμακευτική αγωγή.
γ) Θεραπεία με ινσουλίνη: Η χορήγηση εναίσιμης ινσουλίνης υποδορίως σε καθημερινή βάση, πρέπει να γίνεται με πολύ προσοχή ώστε να επιτευχθεί η μείωση της γλυκόζης στα επιθυμητά επίπεδα. Το δοσολογικό σχήμα δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί και εξαρτάται από την ιδιομορφία του κάθε οργανισμού. Ξεκινάμε από μια δόση αναφοράς και με αλλεπάλληλες μετρήσεις της γλυκόζης του αίματος, καταλήγουμε στο σωστό σχήμα. Πέραν αυτών πρέπει ανά τρίμηνο να ελέγχεται η νεφρική λειτουργία του ζώου.
δ) Άλλες παθολογικές καταστάσεις που οφείλονται στον σακχαρώδη διαβήτη ή παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν τον σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να αντιμετωπίζονται ανάλογα.
Θα έλεγα ότι ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ασθένεια – πρόκληση για τον κλινικό κτηνίατρο και ακόμα ότι είναι μια ασθένεια που απαιτεί στενή και ουσιαστική συνεργασία μεταξύ του ιδιοκτήτη και του κτηνιάτρου.
Γ.Ι.Ρόζος – κτηνίατρος
alfa-omega.gr
