Αυτό το αξιολάτρευτο κουτάβι που δεν μπορούσατε να του αντισταθείτε,
έχει μεγαλώσει πια! Και έχει μετατρέψει τον κήπο σας σε… σεληνιακό τοπίο
γεμάτο τρύπες από το σκάψιμο; «Πώς μπορώ να σταματήσω τον σκύλο μου να
σκάβει». Ακούμε αυτή την ερώτηση αμέτρητες φορές. Επίσης έχουμε ακούσει
μια σειρά λύσεων, κάποιες οι οποίες φαίνεται να βοηθάνε, και άλλες που
οι σκύλοι φαίνεται να γελάνε με αυτές και συνεχίζουν να σκάβουν. Το
πρώτο πράγμα που πρέπει να σκεφτείτε όταν αναζητάτε μια λύση είναι η
πιθανή αιτία (ή αιτίες) του προβλήματος, ή γιατί σκάβουν οι σκύλοι;
Στην άγρια φύση, καθώς και στους κήπους, ο σκύλος σκάβει για διάφορους λόγους.
Σκάβει για να κυνηγήσει: Οι σκύλοι μυρίζουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε ότι μυρίζουν! Κάποτε άκουσα για κάποιον σκύλο που μπορούσε να ανιχνεύσει θαλασσινό νερό με την οσμή. Τοποθετήθηκαν 2 κουβάδες με 3 λίτρα νερό δίπλα δίπλα. Ο ένας κουβάς είχε μέσα ένα κουταλάκι αλάτι και ο σκύλος μύρισε το αλάτι! Έχετε ποτέ δοκιμάσει να ανιχνεύσετε το αλάτι μόνο από τη μυρωδιά; Για τους ανθρώπους, το αλάτι δεν έχει καν μυρωδιά, κι όμως ο σκύλος μπορεί να το ανιχνεύσει μέσα σε 3 λίτρα νερό. Μπορείτε να φανταστείτε τι μυρίζει ο σκύλος κάτω από το έδαφος; Υπάρχουν αμέτρητα έντομα, ίσως απομεινάρια νεκρών ζώων, κάποια πιθανά σκουπίδια απομεινάρια από το 1800, και το αγαπημένο του σκύλου: ζωντανό παιχνίδι. Το ζωντανό παιχνίδι κάτω από το έδαφος είναι συχνά κάποιος τυφλοπόντικας, ή άλλο ζωάκι. Αν βρείτε τον σκύλο σας να σκάβει αυλάκια στον κήπο, τότε μάλλον είναι τυφλοπόντικας από κάτω. Αν σκάβει κάτω από κάποιο θάμνο, τότε μπορεί να υπάρχει από κάτω μια φωλιά εντόμων ή φιδιών.
Σκάβει για καταφύγιο: Πολλά σκυλιά που περνάνε πολύ χρόνο έξω από το σπίτι, ακούνε το ένστικτό τους για επιθυμία εύρεσης καταφυγίου. Τα σκυλιά στην φύση δεν επιλέγουν να ζήσουν σε ένα σκυλόσπιτο, ή σε κάποια βεράντα, αλλά επιλέγουν ένα λάκκο, τη φωλιά ενός άλλου ζώου ή το σπίτι σας. Έτσι, ακόμη κι αν έχετε φτιάξει ένα σπίτι για τον σκύλο σας, όταν βρίσκεται έξω, αυτός μάλλον νιώθει πιο άνετο να σκάψει μια τρύπα για να ξαπλώσει μέσα της. Η τρύπα μπορεί να είναι κάτω από το σκυλόσπιτό του, στο πλάι του δικού σας σπιτιού, ή κάτω από τη βεράντα σας, σπάνια δε, επιλέγει να κάτσει στη μέση του κήπου. Τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα, και αν δεν μπορούν να είναι μαζί σας, θα είναι όσο ποιο κοντά σε σας είναι δυνατό. Έτσι, μπορεί να κατοικοεδρεύσει κάτω από τη βεράντα σας ή στο πλάι του σπιτιού σας κοντά στην πόρτα. Μερικές φορές, θα σκάψει μια ωραία τρύπα δίπλα σε κάποιο παράθυρο ή κάποιο άλλο μέρος όπου να μπορεί να ακούει τους ανθρώπους μέσα στο σπίτι. Αν ο σκύλος σας σκάψει μερικές μεγάλες τρύπες και ξαπλώνει σε αυτές, πιθανώς να σκάβει για καταφύγιο. Οι τρύπες τον κρατάνε ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, ενώ παράλληλα, του προσφέρουν ένα αναπαυτικό έπιπλο.
Σκάβει από ανία: Τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα. Μήπως περιορίζεται τον σκύλο σας στον κήπο όλη μέρα, κάθε μέρα; Ή μήπως μένει συνέχεια έξω; Τα σκυλιά είναι αγελαία ζώα και έχουν μεγάλη ώθηση για αγέλη. Έχουν μεγάλη ανάγκη να εμπλέκονται με την οικογένεια. Το να βγαίνετε έξω για να ταΐσετε και να επισκεφτείτε τον σκύλο σας για 20 λεπτά την ημέρα δεν τον κάνει μέλος της οικογένειας.
Σκάβει για διασκέδαση: Για μερικές ράτσες, και κάποια συγκεκριμένα σκυλιά, μια ημέρα γεμάτη σκάψιμο είναι μια πολύ καλή ημέρα! Το σκάψιμο είναι μια φυσιολογική και διασκεδαστική δραστηριότητα για ένα σκύλο. Είναι επίσης, ένας καλός τρόπος εξάσκησης, τα σκυλιά μπορούν να εξαντληθούν με το σκάψιμο! Αν έχουν πολύ ενέργεια λόγω έλλειψης άσκησης, το σκάψιμο είναι ένας τρόπος να την εξαντλήσουν. Όμως, κάποια σκυλιά που σκάβουν από καθαρή ευχαρίστηση δεν έχουν έλλειψη άσκησης, απλά τους αρέσει η μυρωδιά του χώματος, η αίσθηση του χώματος και η ευχαρίστηση του σκαψίματος.
Για πολλά σκυλιά, το σκάψιμο είναι ένα από τα πιο αγαπημένα πράγματα στη ζωή τους. Επειδή το σκάψιμο είναι μια φυσιολογική αγάπη για κάποιες ράτσες και κάποια συγκεκριμένα σκυλιά, προτιμούν να ανέχονται κάποιο μάλωμα παρά να μην «ξανασκάψουν ποτέ». Το μάλωμα διαρκεί μόλις ένα λεπτό, όμως, το να μην ξανασκάψουν ποτέ είναι για πάντα! Σκεφτείτε απλά, αν δεν θα μπορούσατε να ξανακάνετε ποτέ ένα από τα πιο αγαπητά σας πράγματα χωρίς να σας μαλώσουν. Μάλλον, θα το κάνατε ούτως ή άλλως!
Αυτοί είναι οι βασικοί λόγοι που σκάβουν τα σκυλιά. Δεν ξέρουν ότι εσείς ξοδέψατε χιλιάδες Ευρώ για να φτιάξετε το γκαζόν στον κήπο σας. Για αυτά, το χώμα είναι χώμα και είναι η φυσική παιδική χαρά τους. Σε τι σας βοηθάει λοιπόν, το να γνωρίζετε όλα αυτά; Ο κήπος σας συνεχίζει να μοιάζει με σεληνιακό τοπίο.
Το πρώτο βήμα για σχεδόν κάθε λύση που αφορά τη συμπεριφορά των σκύλων είναι να μάθετε βασική υπακοή στο σκύλο σας
Ο σκύλος σας θα πρέπει να ανταποκρίνεται στο όνομά του, να έρχεται με χαρά όταν τον φωνάζετε, και να εκτελεί το «κάτσε», «κάτω» και «μείνε» με την εντολή σας. Η εντολή «άστο» επίσης, βοηθάει όταν θέλετε ο σκύλος σας να παρατήσει κάτι ήσυχο. Να θυμάστε, αφότου ο σκύλος σας ολοκληρώσει οποιαδήποτε εντολή, πάντα πρέπει να τον επιβραβεύετε. Αυτό δίνει σε σας και τον σκύλο σας μια μορφή επικοινωνίας, ώστε να μπορείτε να του πείτε αν αυτό που νιώθετε είναι σωστή ή λάθος συμπεριφορά. Το να του φωνάζετε μια σειρά από «Όχι» ουσιαστικά δεν του μαθαίνει τίποτε άλλο εκτός από το γεγονός ότι εκνευρίζεστε όταν αυτός είναι κοντά σας. Αποφύγετε τη χρήση της λέξης «ΟΧΙ» αμέσως μόλις πείτε το όνομά του. Αν το κάνετε πολύ συχνά, ίσως να αρχίσει να αντιπαθεί το όνομά του και να μην υπακούει ευχάριστα σε άλλες εντολές. Επίσης, ποτέ μη χρησιμοποιείτε μόνη της τη λέξη «ΟΧΙ». Πάντα να λέτε «Όχι ΚΑΤΙ» (π.χ. όχι σκάψιμο, όχι δάγκωμα, κλπ). Όποτε λέτε τη φράση «Όχι ΚΑΤΙ», τελειώστε τη διαδικασία μάθησης αφήνοντας τον σκύλο σας να κάνει σωστά τη λάθος συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αν λέτε «Όχι σκάψιμο» και ο σκύλος σταματήσει να σκάβει, πρέπει να τον επιβραβεύσετε για τη σωστή συμπεριφορά (όχι σκάψιμο). Αν πάντα τελειώνετε ένα μάθημα εκπαίδευσης με έπαινο (και κάθε φορά που χρησιμοποιείτε τη λέξη «Όχι» αποτελεί ένα μάθημα για να μάθει ο σκύλος σας) θα έχετε έναν σκύλο που θέλει να σας ικανοποιήσει.
Το επόμενο βήμα για να βρείτε λύση για το σκάψιμο είναι να βεβαιωθείτε ότι ο σκύλος σας δεν κυνηγάει τυφλοπόντικες ή άλλα ζώα κάτω από το χώμα
Αν όντως κυνηγάει τυφλοπόντικες, καθαρίστε τον κήπο σας. Αν κυνηγάει έντομα, να τον ευχαριστείτε που δεν κυνηγάει τυφλοπόντικες! Τα σκυλιά που σκάβουν για έντομα σκάβουν μικρές τρυπούλες. Αν κυνηγάει έντομα, ξεφορτωθείτε τα ζητώντας βοήθεια κάποιου ειδικού για τον κήπο.
Αν ο σκύλος σας δεν σκάβει για να κυνηγήσει, μπορεί να σκάβει για καταφύγιο.
Αν έχει σκάψει μερικές μεγάλες τρύπες όπου ξαπλώνει συνεχώς, ευτυχώς, κατάφερε να νιώσει άνετα! Μια μεγάλη τρύπα μέσα στην οποία ξαπλώνει, είναι πολύ φυσικό για μερικές ράτσες και κάποια συγκεκριμένα σκυλιά. Το να του ζητάτε να μην έχει μια τέτοια τρύπα είναι σαν να του ζητάτε να μην έχει καρέκλα ή κρεβάτι. Αν μένει έξω συνέχεια ο σκύλος, ίσως να μπορείτε να τον αποτρέψετε από το σκάψιμο με το να τον αφήσετε μέσα όπου είναι δροσερά ή ζεστά, και ιδιαίτερα, όπου μπορεί να είναι με τους δικούς του «ανθρώπους». Μπορείτε να βάλετε μια ειδική πόρτα για σκυλιά στην πόρτα σας, ώστε και να μπορεί να μένει μέσα αλλά και να βγαίνει έξω. Αν δεν τον θέλετε να τρέχει σε όλο το σπίτι σας, μπορείτε να κλείσετε ένα κομμάτι του σπιτιού όπου και θα μπορεί να κάθεται κι όπου θα έχετε βάλει την πορτούλα για σκυλιά. Αν ο σκύλος δεν επιτρέπεται να μπει μέσα στη «φωλιά» (στο σπίτι σας), πιθανώς θα αρχίσει να συμπεριφέρεται σαν να τον εξοστρακίζετε από την αγέλη. Αυτή η απομόνωση μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο στρες σε ένα τόσο κοινωνικό ζώο. Αν δεν σκοπεύετε να συμπεριλάβετε τον σκύλο σας στην οικογένεια και το σπίτι σας, πρέπει να σκεφτείτε σοβαρά αν μπορείτε να προσφέρετε ή όχι το κοινωνικό περιβάλλον που ποθεί τόσο ο σκύλος σας.
Οι περισσότεροι κήποι που μοιάζουν με σεληνιακό τοπίο οφείλονται σε σκύλο που βαριέται.
Αν νιώθετε ότι ο σκύλος σας σκάβει από ανία, και συχνά σκάβει μεγάλες τρύπες, προτείνουμε να βρείτε έναν τρόπο να τον φέρετε μέσα στο σπίτι και να τον κάνετε μέλος της οικογένειάς σας. Τα σκυλιά που αποκλείονται από το σπίτι, και από το να κοιμούνται στην κρεβατοκάμαρά σας νιώθουν αποκομμένα από την «αγέλη» (την οικογένειά σας). Το σπίτι σας είναι η δική σας «φωλιά», όπου όλα τα «μέλη της αγέλης» συγκεντρώνονται και βιώνουν την εμπειρία του δεσίματος του ύπνου στην ίδια περιοχή. Όταν τα σκυλιά περιλαμβάνονται στην οικογένεια και νιώθουν ότι «ανήκουν» σε αυτή, υπερβολικά ανεπιθύμητες συμπεριφορές είναι εύκολο να ξεπεραστούν. Ωστόσο, απλά το να βάζετε τον σκύλο μέσα στο σπίτι για να κοιμάται το βράδυ δεν είναι η λύση. Τα σκυλιά είναι τόσο κοινωνικά που τα περισσότερα είναι τελείως δυστυχισμένα αν μένουν απομονωμένα στον κήπο καθημερινά. Ξέρω ότι ο σκύλος σας δεν σας μοιάζει δυστυχισμένος επειδή πηδάει από χαρά κάθε φορά που σας βλέπει, όμως, τι κάνει όταν εσείς λείπετε κι αυτός είναι μόνος; Από σύγχυση και ανία, μάλλον σκάβει! Όταν εσείς είσαστε σπίτι, ο σκύλος σας θα πρέπει να περιλαμβάνεται στις ημερήσιες δραστηριότητές σας. Αυτό μπορεί να είναι να τον αφήνετε απλά να σας ακολουθεί μέσα στο σπίτι, και συχνά να του δίνετε προσοχή. Τα περισσότερα σκυλιά προτιμούν να ξαπλώνουν στα πόδια σας ακόμη κι όταν βλέπετε τηλεόραση, παρά να μένουν μόνα τους έξω.
Αν έχετε ένα σκύλο που μένει συνέχεια έξω και που βγαίνει εκτός ελέγχου όποτε τον αφήνετε να μπει μέσα στο σπίτι, ίσως έχετε ένα σκύλο που διψάει για κοινωνικοποίηση
Το κοινωνικό ερέθισμα που αναζητάει είναι τόσο μεγάλο γι’ αυτόν, που βγαίνει εκτός ελέγχου κι εσείς τον καταδικάζετε σε απομόνωση. Αυτός είναι ένας φαύλος κύκλος. Πώς θα μάθετε τον σκύλο σας να γίνει ένας σκύλος σπιτιού με σωστή συμπεριφορά; Ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Ακόμη κι αν ο σκύλος σας γνωρίζει τις βασικές εντολές βασικές υπακοής, πηγαίνετέ τον σε μαθήματα για σωστή κοινωνικοποίηση και απόκτηση (ή ανάκτησης) σεβασμού, εμπιστοσύνης και ελέγχου του σκύλου σε κάθε περίπτωση.
Ένας άλλος τρόπος για να νικήσετε την ανία του σκύλου σας είναι να του δώσετε έναν φίλο
Όπως προαναφέραμε, τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα. Έχουν ανάγκη να ανήκουν στην οικογένειά σας, και επίσης, να κοινωνικοποιούνται με άλλα σκυλιά. Έχετε σκεφτεί να πάρετε ακόμη έναν σκύλο; Δυο σκυλιά που τα πάνε καλά μεταξύ τους μπορούν να απασχολούνται μεταξύ τους για ώρες και να εξωτερικεύουν την ενέργειά τους καλύτερα απ’ ότι με έναν άνθρωπο! Πολλοί άνθρωποι δεν θα ξαναείχαν ποτέ πάλι έναν μόνο σκύλο, αφότου άρχισαν να έχουν περισσότερους από έναν.
Ένας άλλος παράγοντας που πολλοί άνθρωποι ξεχνάνε είναι ότι τα σκυλιά είναι ιδιαίτερα ευφυή όντα.
Το να κάνει κύκλους γύρω-γύρω στον κήπο κάθε μέρα δεν προσφέρει στον σκύλο σας πνευματικά ερεθίσματα. Στα περισσότερα σκυλιά αρέσει να νιώθουν παραγωγικά. Τους αρέσει να έχουν «κάτι» να κάνουν. Αν δεν παίρνετε τον σκύλο σας μαζί στη δουλειά σας ή όταν βγαίνετε έξω, τότε βρείτε του κάτι να κάνει. Τα μαθήματα βασικής υπακοής είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί. Υπάρχουν επίσης, μαθήματα agility και flyball για ακόμη περισσότερη πνευματική και σωματική άσκηση! Αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία για να δεθείτε με τον σκύλο σας και αυτός θα σας λατρέψει γι’ αυτό!
Λοιπόν, τι γίνεται αν ο σκύλος σας δέχεται συμπεριφορά μέλους της οικογενείας, δεν μένει συνέχεια έξω, και δεν μένει συνέχεια μόνος του; Δεν υπάρχουν τυφλοπόντικες ούτε έντομα στον κήπο σας. Ο σκύλος σας απλά λατρεύει το σκάψιμο, και άσχετα με το πιο πονηρό κόλπο που θα βρείτε εσείς, ο σκύλος σας θα καταφέρει να βρει μια γωνίτσα για να σκάψει, κάπου! Κάποιες συνήθεις τακτικές για να εμποδίσετε το σκάψιμο είναι: θάψτε τούβλα εκεί που του αρέσει να σκάβει, γεμίστε τις τρύπες τους με νερό, κλπ. Δυστυχώς, αυτές οι τακτικές συνήθως δεν είναι αποτελεσματικές για τους μανιώδεις σκαφτιάδες. Απλά κάνουν τα σκυλιά να σκέφτονται καινούριους τρόπους και κόλπα για να σκάψουν.
Μια λύση για το σκάψιμο: Γιατί να μην προσφέρετε στον σκύλο σας ένα μέρος όλο δικό του για να σκάβει;;;; (κατά προτίμηση σε ένα σκιερό μέρος). Χρησιμοποιήστε άμμο επειδή είναι ευκολότερο να την χειριστείτε παρά το χώμα. Η άμμος και το νερό ανακατεμένα δεν δημιουργούν λάσπη, και η άμμος στεγνώνει πιο γρήγορα και «τινάζεται» καλύτερα. Φτιάξτε ένα σωρό άμμου ή μια τρύπα με άμμο σε ένα από τα πιο αγαπημένα σημεία που σκάβει. Μπορείτε να το κάνετε αισθητικά ευχάριστο βάζοντας γύρω-γύρω πέτρες, ή ένα μικρό διακοσμητικό φράχτη. Μπορείτε επίσης, να βάλετε μια πινακίδα που να λέει «Ο Τζακ σκάβει αυτό το σημείο!» ή ότι άλλο χιουμοριστικό σκεφτείτε. Αυτό το σημείο θα εξυπηρετεί και ως κρυψώνα των παιχνιδιών και των κόκαλων του Τζακ. Έτσι, ο σκύλος σας θα έχει τον κήπο για να τρέχει και να παίζει, μια πορτούλα σκύλου για να μπαίνει μέσα στο σπίτι στο air-condition να δροσίζεται όποτε θέλει. Θα περνάει χρόνο μέσα στη δροσιά του σπιτιού (και μαζί με τους «ανθρώπους» του), και όταν είναι έξω στον κήπο, θα προτιμάνε την αμμοτρύπα τους για να ξαπλώσουν σε αυτή. Αν δεν του προσφέρετε εσείς μια τέτοια τρύπα, σίγουρα θα την φτιάξει μόνος του! Το τρικ είναι να καταφέρετε τον σκύλο σας να σκάβει εκεί που θέλετε εσείς.
Για να μάθετε τον σκύλο σας ΠΟΥ εσείς θεωρείτε σωστό ότι πρέπει να σκάβει, πρώτα απ’ όλα, πρέπει να φτιάξετε ένα ειδικό σημείο γι’ αυτόν, να τον φωνάξετε κοντά, και να αρχίσετε να σκάβετε εσείς με τα χέρια σας εκείνο το σημείο. Ενθαρρύνετέ τον να κάνει το ίδιο. Κάντε το ένα σπουδαίο παιχνίδι και επαινέστε τον πολύ κατά τη διαδικασία. Αφότου έχει σκάψει και τον έχετε επαινέσει, περάστε λίγο χρόνο μαζί του παίζοντας με τα αγαπημένα παιχνίδια του. Μετά, τρέξτε ξανά στο σημείο εκείνο και πείτε του «Πήγαινε να σκάψεις! Πήγαινε να σκάψεις! Καλό σκάψιμο!», ενθαρρύνετέ τον να σκάψει επαινώντας τον πολύ. Αφήστε τον να σας «βοηθήσει» να μαζέψετε τα παιχνίδια του, και βάλτε τα στο νέο αυτό μέρος. Του μαθαίνετε ότι αυτό το σημείο σημαίνει διασκέδαση και, ιδιαίτερα, ότι εσείς είστε πολύ ευχαριστημένοι από αυτόν όταν σκάβει εκείνο το σημείο. Έπειτα, γεμίστε οποιεσδήποτε τυχόν άλλες τρύπες υπάρχουν με τις ακαθαρσίες του. Βάλτε τις ακαθαρσίες στην τρύπα, έπειτα σκεπάστε τες με χώμα. Αν προσπαθήσει ο σκύλος σας να σας «βοηθήσει» με το να σκάψει αυτές τις τρύπες ενώ εσείς προσπαθείτε να τις γεμίσετε, απλά και γρήγορα πείτε του «ΟΧΙ σκάψιμο!» Μετά, τρέξτε αμέσως στο καινούριο σημείο λέγοντας «Πήγαινε να σκάψεις! Πήγαινε να σκάψεις!». Αν ο σκύλος σας δεν αρχίσει από μόνος του να σκάβει, τότε θα πρέπει να το κάνετε εσείς γι’ αυτόν. Μπορεί να μπερδευτεί στην αρχή, επειδή μόλις τώρα τον μαλώσατε που έσκαβε. Μπορεί να χρειαστεί μερικές φορές προτού καταλάβει ότι τρελαίνεστε από χαρά όταν σκάβει εκείνο το συγκεκριμένο σημείο! Είναι σημαντικό κάθε φορά που λέτε «ΟΧΙ σκάψιμο», αμέσως να λέτε «Πήγαινε σκάψε!» και να τον επαινείτε λέγοντας «Καλό Σκάψιμο!» όταν σκάβει στο σημείο που πρέπει.
Το να βάλετε τις ακαθαρσίες του στις «παλιές τρύπες» θα τον αποθαρρύνει να σκάβει στο λάθος μέρος, ενώ εσείς θα τον ενθαρρύνετε να σκάβει στο νέο αγαπημένο του μέρος. Για να εντείνετε την εκπαίδευσή σας, πρέπει να τον πιάσετε τη στιγμή που σκάβει σε οποιοδήποτε ανεπιθύμητο μέρος. Πείτε του «ΟΧΙ σκάψιμο» κι έπειτα τρέξτε μαζί του στο νέο σημείο! Όταν αρχίσει να σκάβει εκεί, επαινέστε τον έντονα.
Τώρα που έχετε επιλέξει ένα καλά σκιερό μέρος για να σκάβει, και του παρέχετε ωραία άμμο, ίσως ανακαλύψετε ότι τα σκιερά μέρη με άμμο αποτελούν ευχάριστο μέρος και για τους ψύλλους! Αν αντιμετωπίσετε πρόβλημα ψύλλων, υπάρχουν ειδικά φάρμακα που τους εξοντώνουν.
Τα σκυλιά είναι ευφυή, συμπονετικά πλάσματα που τους αρέσει η διασκέδαση. Αξίζουν να έχουν μια ζωή γεμάτη από ερεθίσματα πνευματικά και σωματικά. Αξίζουν την αγάπη μας και να αποτελούν μέλη της οικογενειακής δομής. Και αξίζουν να διασκεδάζουν. Δώστε στον σκύλο σας την ευκαιρία να έχει όλα αυτά τα πράγματα που αξίζει και αυτός θα σας δώσει αγάπη και συντροφικότητα, απαράμιλλη με άλλου ζωντανού πλάσματος.
iatronet.gr
Στην άγρια φύση, καθώς και στους κήπους, ο σκύλος σκάβει για διάφορους λόγους.
Σκάβει για να κυνηγήσει: Οι σκύλοι μυρίζουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε ότι μυρίζουν! Κάποτε άκουσα για κάποιον σκύλο που μπορούσε να ανιχνεύσει θαλασσινό νερό με την οσμή. Τοποθετήθηκαν 2 κουβάδες με 3 λίτρα νερό δίπλα δίπλα. Ο ένας κουβάς είχε μέσα ένα κουταλάκι αλάτι και ο σκύλος μύρισε το αλάτι! Έχετε ποτέ δοκιμάσει να ανιχνεύσετε το αλάτι μόνο από τη μυρωδιά; Για τους ανθρώπους, το αλάτι δεν έχει καν μυρωδιά, κι όμως ο σκύλος μπορεί να το ανιχνεύσει μέσα σε 3 λίτρα νερό. Μπορείτε να φανταστείτε τι μυρίζει ο σκύλος κάτω από το έδαφος; Υπάρχουν αμέτρητα έντομα, ίσως απομεινάρια νεκρών ζώων, κάποια πιθανά σκουπίδια απομεινάρια από το 1800, και το αγαπημένο του σκύλου: ζωντανό παιχνίδι. Το ζωντανό παιχνίδι κάτω από το έδαφος είναι συχνά κάποιος τυφλοπόντικας, ή άλλο ζωάκι. Αν βρείτε τον σκύλο σας να σκάβει αυλάκια στον κήπο, τότε μάλλον είναι τυφλοπόντικας από κάτω. Αν σκάβει κάτω από κάποιο θάμνο, τότε μπορεί να υπάρχει από κάτω μια φωλιά εντόμων ή φιδιών.
Σκάβει για καταφύγιο: Πολλά σκυλιά που περνάνε πολύ χρόνο έξω από το σπίτι, ακούνε το ένστικτό τους για επιθυμία εύρεσης καταφυγίου. Τα σκυλιά στην φύση δεν επιλέγουν να ζήσουν σε ένα σκυλόσπιτο, ή σε κάποια βεράντα, αλλά επιλέγουν ένα λάκκο, τη φωλιά ενός άλλου ζώου ή το σπίτι σας. Έτσι, ακόμη κι αν έχετε φτιάξει ένα σπίτι για τον σκύλο σας, όταν βρίσκεται έξω, αυτός μάλλον νιώθει πιο άνετο να σκάψει μια τρύπα για να ξαπλώσει μέσα της. Η τρύπα μπορεί να είναι κάτω από το σκυλόσπιτό του, στο πλάι του δικού σας σπιτιού, ή κάτω από τη βεράντα σας, σπάνια δε, επιλέγει να κάτσει στη μέση του κήπου. Τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα, και αν δεν μπορούν να είναι μαζί σας, θα είναι όσο ποιο κοντά σε σας είναι δυνατό. Έτσι, μπορεί να κατοικοεδρεύσει κάτω από τη βεράντα σας ή στο πλάι του σπιτιού σας κοντά στην πόρτα. Μερικές φορές, θα σκάψει μια ωραία τρύπα δίπλα σε κάποιο παράθυρο ή κάποιο άλλο μέρος όπου να μπορεί να ακούει τους ανθρώπους μέσα στο σπίτι. Αν ο σκύλος σας σκάψει μερικές μεγάλες τρύπες και ξαπλώνει σε αυτές, πιθανώς να σκάβει για καταφύγιο. Οι τρύπες τον κρατάνε ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, ενώ παράλληλα, του προσφέρουν ένα αναπαυτικό έπιπλο.
Σκάβει από ανία: Τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα. Μήπως περιορίζεται τον σκύλο σας στον κήπο όλη μέρα, κάθε μέρα; Ή μήπως μένει συνέχεια έξω; Τα σκυλιά είναι αγελαία ζώα και έχουν μεγάλη ώθηση για αγέλη. Έχουν μεγάλη ανάγκη να εμπλέκονται με την οικογένεια. Το να βγαίνετε έξω για να ταΐσετε και να επισκεφτείτε τον σκύλο σας για 20 λεπτά την ημέρα δεν τον κάνει μέλος της οικογένειας.
Σκάβει για διασκέδαση: Για μερικές ράτσες, και κάποια συγκεκριμένα σκυλιά, μια ημέρα γεμάτη σκάψιμο είναι μια πολύ καλή ημέρα! Το σκάψιμο είναι μια φυσιολογική και διασκεδαστική δραστηριότητα για ένα σκύλο. Είναι επίσης, ένας καλός τρόπος εξάσκησης, τα σκυλιά μπορούν να εξαντληθούν με το σκάψιμο! Αν έχουν πολύ ενέργεια λόγω έλλειψης άσκησης, το σκάψιμο είναι ένας τρόπος να την εξαντλήσουν. Όμως, κάποια σκυλιά που σκάβουν από καθαρή ευχαρίστηση δεν έχουν έλλειψη άσκησης, απλά τους αρέσει η μυρωδιά του χώματος, η αίσθηση του χώματος και η ευχαρίστηση του σκαψίματος.
Για πολλά σκυλιά, το σκάψιμο είναι ένα από τα πιο αγαπημένα πράγματα στη ζωή τους. Επειδή το σκάψιμο είναι μια φυσιολογική αγάπη για κάποιες ράτσες και κάποια συγκεκριμένα σκυλιά, προτιμούν να ανέχονται κάποιο μάλωμα παρά να μην «ξανασκάψουν ποτέ». Το μάλωμα διαρκεί μόλις ένα λεπτό, όμως, το να μην ξανασκάψουν ποτέ είναι για πάντα! Σκεφτείτε απλά, αν δεν θα μπορούσατε να ξανακάνετε ποτέ ένα από τα πιο αγαπητά σας πράγματα χωρίς να σας μαλώσουν. Μάλλον, θα το κάνατε ούτως ή άλλως!
Αυτοί είναι οι βασικοί λόγοι που σκάβουν τα σκυλιά. Δεν ξέρουν ότι εσείς ξοδέψατε χιλιάδες Ευρώ για να φτιάξετε το γκαζόν στον κήπο σας. Για αυτά, το χώμα είναι χώμα και είναι η φυσική παιδική χαρά τους. Σε τι σας βοηθάει λοιπόν, το να γνωρίζετε όλα αυτά; Ο κήπος σας συνεχίζει να μοιάζει με σεληνιακό τοπίο.
Το πρώτο βήμα για σχεδόν κάθε λύση που αφορά τη συμπεριφορά των σκύλων είναι να μάθετε βασική υπακοή στο σκύλο σας
Ο σκύλος σας θα πρέπει να ανταποκρίνεται στο όνομά του, να έρχεται με χαρά όταν τον φωνάζετε, και να εκτελεί το «κάτσε», «κάτω» και «μείνε» με την εντολή σας. Η εντολή «άστο» επίσης, βοηθάει όταν θέλετε ο σκύλος σας να παρατήσει κάτι ήσυχο. Να θυμάστε, αφότου ο σκύλος σας ολοκληρώσει οποιαδήποτε εντολή, πάντα πρέπει να τον επιβραβεύετε. Αυτό δίνει σε σας και τον σκύλο σας μια μορφή επικοινωνίας, ώστε να μπορείτε να του πείτε αν αυτό που νιώθετε είναι σωστή ή λάθος συμπεριφορά. Το να του φωνάζετε μια σειρά από «Όχι» ουσιαστικά δεν του μαθαίνει τίποτε άλλο εκτός από το γεγονός ότι εκνευρίζεστε όταν αυτός είναι κοντά σας. Αποφύγετε τη χρήση της λέξης «ΟΧΙ» αμέσως μόλις πείτε το όνομά του. Αν το κάνετε πολύ συχνά, ίσως να αρχίσει να αντιπαθεί το όνομά του και να μην υπακούει ευχάριστα σε άλλες εντολές. Επίσης, ποτέ μη χρησιμοποιείτε μόνη της τη λέξη «ΟΧΙ». Πάντα να λέτε «Όχι ΚΑΤΙ» (π.χ. όχι σκάψιμο, όχι δάγκωμα, κλπ). Όποτε λέτε τη φράση «Όχι ΚΑΤΙ», τελειώστε τη διαδικασία μάθησης αφήνοντας τον σκύλο σας να κάνει σωστά τη λάθος συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αν λέτε «Όχι σκάψιμο» και ο σκύλος σταματήσει να σκάβει, πρέπει να τον επιβραβεύσετε για τη σωστή συμπεριφορά (όχι σκάψιμο). Αν πάντα τελειώνετε ένα μάθημα εκπαίδευσης με έπαινο (και κάθε φορά που χρησιμοποιείτε τη λέξη «Όχι» αποτελεί ένα μάθημα για να μάθει ο σκύλος σας) θα έχετε έναν σκύλο που θέλει να σας ικανοποιήσει.
Το επόμενο βήμα για να βρείτε λύση για το σκάψιμο είναι να βεβαιωθείτε ότι ο σκύλος σας δεν κυνηγάει τυφλοπόντικες ή άλλα ζώα κάτω από το χώμα
Αν όντως κυνηγάει τυφλοπόντικες, καθαρίστε τον κήπο σας. Αν κυνηγάει έντομα, να τον ευχαριστείτε που δεν κυνηγάει τυφλοπόντικες! Τα σκυλιά που σκάβουν για έντομα σκάβουν μικρές τρυπούλες. Αν κυνηγάει έντομα, ξεφορτωθείτε τα ζητώντας βοήθεια κάποιου ειδικού για τον κήπο.
Αν ο σκύλος σας δεν σκάβει για να κυνηγήσει, μπορεί να σκάβει για καταφύγιο.
Αν έχει σκάψει μερικές μεγάλες τρύπες όπου ξαπλώνει συνεχώς, ευτυχώς, κατάφερε να νιώσει άνετα! Μια μεγάλη τρύπα μέσα στην οποία ξαπλώνει, είναι πολύ φυσικό για μερικές ράτσες και κάποια συγκεκριμένα σκυλιά. Το να του ζητάτε να μην έχει μια τέτοια τρύπα είναι σαν να του ζητάτε να μην έχει καρέκλα ή κρεβάτι. Αν μένει έξω συνέχεια ο σκύλος, ίσως να μπορείτε να τον αποτρέψετε από το σκάψιμο με το να τον αφήσετε μέσα όπου είναι δροσερά ή ζεστά, και ιδιαίτερα, όπου μπορεί να είναι με τους δικούς του «ανθρώπους». Μπορείτε να βάλετε μια ειδική πόρτα για σκυλιά στην πόρτα σας, ώστε και να μπορεί να μένει μέσα αλλά και να βγαίνει έξω. Αν δεν τον θέλετε να τρέχει σε όλο το σπίτι σας, μπορείτε να κλείσετε ένα κομμάτι του σπιτιού όπου και θα μπορεί να κάθεται κι όπου θα έχετε βάλει την πορτούλα για σκυλιά. Αν ο σκύλος δεν επιτρέπεται να μπει μέσα στη «φωλιά» (στο σπίτι σας), πιθανώς θα αρχίσει να συμπεριφέρεται σαν να τον εξοστρακίζετε από την αγέλη. Αυτή η απομόνωση μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο στρες σε ένα τόσο κοινωνικό ζώο. Αν δεν σκοπεύετε να συμπεριλάβετε τον σκύλο σας στην οικογένεια και το σπίτι σας, πρέπει να σκεφτείτε σοβαρά αν μπορείτε να προσφέρετε ή όχι το κοινωνικό περιβάλλον που ποθεί τόσο ο σκύλος σας.
Οι περισσότεροι κήποι που μοιάζουν με σεληνιακό τοπίο οφείλονται σε σκύλο που βαριέται.
Αν νιώθετε ότι ο σκύλος σας σκάβει από ανία, και συχνά σκάβει μεγάλες τρύπες, προτείνουμε να βρείτε έναν τρόπο να τον φέρετε μέσα στο σπίτι και να τον κάνετε μέλος της οικογένειάς σας. Τα σκυλιά που αποκλείονται από το σπίτι, και από το να κοιμούνται στην κρεβατοκάμαρά σας νιώθουν αποκομμένα από την «αγέλη» (την οικογένειά σας). Το σπίτι σας είναι η δική σας «φωλιά», όπου όλα τα «μέλη της αγέλης» συγκεντρώνονται και βιώνουν την εμπειρία του δεσίματος του ύπνου στην ίδια περιοχή. Όταν τα σκυλιά περιλαμβάνονται στην οικογένεια και νιώθουν ότι «ανήκουν» σε αυτή, υπερβολικά ανεπιθύμητες συμπεριφορές είναι εύκολο να ξεπεραστούν. Ωστόσο, απλά το να βάζετε τον σκύλο μέσα στο σπίτι για να κοιμάται το βράδυ δεν είναι η λύση. Τα σκυλιά είναι τόσο κοινωνικά που τα περισσότερα είναι τελείως δυστυχισμένα αν μένουν απομονωμένα στον κήπο καθημερινά. Ξέρω ότι ο σκύλος σας δεν σας μοιάζει δυστυχισμένος επειδή πηδάει από χαρά κάθε φορά που σας βλέπει, όμως, τι κάνει όταν εσείς λείπετε κι αυτός είναι μόνος; Από σύγχυση και ανία, μάλλον σκάβει! Όταν εσείς είσαστε σπίτι, ο σκύλος σας θα πρέπει να περιλαμβάνεται στις ημερήσιες δραστηριότητές σας. Αυτό μπορεί να είναι να τον αφήνετε απλά να σας ακολουθεί μέσα στο σπίτι, και συχνά να του δίνετε προσοχή. Τα περισσότερα σκυλιά προτιμούν να ξαπλώνουν στα πόδια σας ακόμη κι όταν βλέπετε τηλεόραση, παρά να μένουν μόνα τους έξω.
Αν έχετε ένα σκύλο που μένει συνέχεια έξω και που βγαίνει εκτός ελέγχου όποτε τον αφήνετε να μπει μέσα στο σπίτι, ίσως έχετε ένα σκύλο που διψάει για κοινωνικοποίηση
Το κοινωνικό ερέθισμα που αναζητάει είναι τόσο μεγάλο γι’ αυτόν, που βγαίνει εκτός ελέγχου κι εσείς τον καταδικάζετε σε απομόνωση. Αυτός είναι ένας φαύλος κύκλος. Πώς θα μάθετε τον σκύλο σας να γίνει ένας σκύλος σπιτιού με σωστή συμπεριφορά; Ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Ακόμη κι αν ο σκύλος σας γνωρίζει τις βασικές εντολές βασικές υπακοής, πηγαίνετέ τον σε μαθήματα για σωστή κοινωνικοποίηση και απόκτηση (ή ανάκτησης) σεβασμού, εμπιστοσύνης και ελέγχου του σκύλου σε κάθε περίπτωση.
Ένας άλλος τρόπος για να νικήσετε την ανία του σκύλου σας είναι να του δώσετε έναν φίλο
Όπως προαναφέραμε, τα σκυλιά είναι κοινωνικά ζώα. Έχουν ανάγκη να ανήκουν στην οικογένειά σας, και επίσης, να κοινωνικοποιούνται με άλλα σκυλιά. Έχετε σκεφτεί να πάρετε ακόμη έναν σκύλο; Δυο σκυλιά που τα πάνε καλά μεταξύ τους μπορούν να απασχολούνται μεταξύ τους για ώρες και να εξωτερικεύουν την ενέργειά τους καλύτερα απ’ ότι με έναν άνθρωπο! Πολλοί άνθρωποι δεν θα ξαναείχαν ποτέ πάλι έναν μόνο σκύλο, αφότου άρχισαν να έχουν περισσότερους από έναν.
Ένας άλλος παράγοντας που πολλοί άνθρωποι ξεχνάνε είναι ότι τα σκυλιά είναι ιδιαίτερα ευφυή όντα.
Το να κάνει κύκλους γύρω-γύρω στον κήπο κάθε μέρα δεν προσφέρει στον σκύλο σας πνευματικά ερεθίσματα. Στα περισσότερα σκυλιά αρέσει να νιώθουν παραγωγικά. Τους αρέσει να έχουν «κάτι» να κάνουν. Αν δεν παίρνετε τον σκύλο σας μαζί στη δουλειά σας ή όταν βγαίνετε έξω, τότε βρείτε του κάτι να κάνει. Τα μαθήματα βασικής υπακοής είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί. Υπάρχουν επίσης, μαθήματα agility και flyball για ακόμη περισσότερη πνευματική και σωματική άσκηση! Αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία για να δεθείτε με τον σκύλο σας και αυτός θα σας λατρέψει γι’ αυτό!
Λοιπόν, τι γίνεται αν ο σκύλος σας δέχεται συμπεριφορά μέλους της οικογενείας, δεν μένει συνέχεια έξω, και δεν μένει συνέχεια μόνος του; Δεν υπάρχουν τυφλοπόντικες ούτε έντομα στον κήπο σας. Ο σκύλος σας απλά λατρεύει το σκάψιμο, και άσχετα με το πιο πονηρό κόλπο που θα βρείτε εσείς, ο σκύλος σας θα καταφέρει να βρει μια γωνίτσα για να σκάψει, κάπου! Κάποιες συνήθεις τακτικές για να εμποδίσετε το σκάψιμο είναι: θάψτε τούβλα εκεί που του αρέσει να σκάβει, γεμίστε τις τρύπες τους με νερό, κλπ. Δυστυχώς, αυτές οι τακτικές συνήθως δεν είναι αποτελεσματικές για τους μανιώδεις σκαφτιάδες. Απλά κάνουν τα σκυλιά να σκέφτονται καινούριους τρόπους και κόλπα για να σκάψουν.
Μια λύση για το σκάψιμο: Γιατί να μην προσφέρετε στον σκύλο σας ένα μέρος όλο δικό του για να σκάβει;;;; (κατά προτίμηση σε ένα σκιερό μέρος). Χρησιμοποιήστε άμμο επειδή είναι ευκολότερο να την χειριστείτε παρά το χώμα. Η άμμος και το νερό ανακατεμένα δεν δημιουργούν λάσπη, και η άμμος στεγνώνει πιο γρήγορα και «τινάζεται» καλύτερα. Φτιάξτε ένα σωρό άμμου ή μια τρύπα με άμμο σε ένα από τα πιο αγαπημένα σημεία που σκάβει. Μπορείτε να το κάνετε αισθητικά ευχάριστο βάζοντας γύρω-γύρω πέτρες, ή ένα μικρό διακοσμητικό φράχτη. Μπορείτε επίσης, να βάλετε μια πινακίδα που να λέει «Ο Τζακ σκάβει αυτό το σημείο!» ή ότι άλλο χιουμοριστικό σκεφτείτε. Αυτό το σημείο θα εξυπηρετεί και ως κρυψώνα των παιχνιδιών και των κόκαλων του Τζακ. Έτσι, ο σκύλος σας θα έχει τον κήπο για να τρέχει και να παίζει, μια πορτούλα σκύλου για να μπαίνει μέσα στο σπίτι στο air-condition να δροσίζεται όποτε θέλει. Θα περνάει χρόνο μέσα στη δροσιά του σπιτιού (και μαζί με τους «ανθρώπους» του), και όταν είναι έξω στον κήπο, θα προτιμάνε την αμμοτρύπα τους για να ξαπλώσουν σε αυτή. Αν δεν του προσφέρετε εσείς μια τέτοια τρύπα, σίγουρα θα την φτιάξει μόνος του! Το τρικ είναι να καταφέρετε τον σκύλο σας να σκάβει εκεί που θέλετε εσείς.
Για να μάθετε τον σκύλο σας ΠΟΥ εσείς θεωρείτε σωστό ότι πρέπει να σκάβει, πρώτα απ’ όλα, πρέπει να φτιάξετε ένα ειδικό σημείο γι’ αυτόν, να τον φωνάξετε κοντά, και να αρχίσετε να σκάβετε εσείς με τα χέρια σας εκείνο το σημείο. Ενθαρρύνετέ τον να κάνει το ίδιο. Κάντε το ένα σπουδαίο παιχνίδι και επαινέστε τον πολύ κατά τη διαδικασία. Αφότου έχει σκάψει και τον έχετε επαινέσει, περάστε λίγο χρόνο μαζί του παίζοντας με τα αγαπημένα παιχνίδια του. Μετά, τρέξτε ξανά στο σημείο εκείνο και πείτε του «Πήγαινε να σκάψεις! Πήγαινε να σκάψεις! Καλό σκάψιμο!», ενθαρρύνετέ τον να σκάψει επαινώντας τον πολύ. Αφήστε τον να σας «βοηθήσει» να μαζέψετε τα παιχνίδια του, και βάλτε τα στο νέο αυτό μέρος. Του μαθαίνετε ότι αυτό το σημείο σημαίνει διασκέδαση και, ιδιαίτερα, ότι εσείς είστε πολύ ευχαριστημένοι από αυτόν όταν σκάβει εκείνο το σημείο. Έπειτα, γεμίστε οποιεσδήποτε τυχόν άλλες τρύπες υπάρχουν με τις ακαθαρσίες του. Βάλτε τις ακαθαρσίες στην τρύπα, έπειτα σκεπάστε τες με χώμα. Αν προσπαθήσει ο σκύλος σας να σας «βοηθήσει» με το να σκάψει αυτές τις τρύπες ενώ εσείς προσπαθείτε να τις γεμίσετε, απλά και γρήγορα πείτε του «ΟΧΙ σκάψιμο!» Μετά, τρέξτε αμέσως στο καινούριο σημείο λέγοντας «Πήγαινε να σκάψεις! Πήγαινε να σκάψεις!». Αν ο σκύλος σας δεν αρχίσει από μόνος του να σκάβει, τότε θα πρέπει να το κάνετε εσείς γι’ αυτόν. Μπορεί να μπερδευτεί στην αρχή, επειδή μόλις τώρα τον μαλώσατε που έσκαβε. Μπορεί να χρειαστεί μερικές φορές προτού καταλάβει ότι τρελαίνεστε από χαρά όταν σκάβει εκείνο το συγκεκριμένο σημείο! Είναι σημαντικό κάθε φορά που λέτε «ΟΧΙ σκάψιμο», αμέσως να λέτε «Πήγαινε σκάψε!» και να τον επαινείτε λέγοντας «Καλό Σκάψιμο!» όταν σκάβει στο σημείο που πρέπει.
Το να βάλετε τις ακαθαρσίες του στις «παλιές τρύπες» θα τον αποθαρρύνει να σκάβει στο λάθος μέρος, ενώ εσείς θα τον ενθαρρύνετε να σκάβει στο νέο αγαπημένο του μέρος. Για να εντείνετε την εκπαίδευσή σας, πρέπει να τον πιάσετε τη στιγμή που σκάβει σε οποιοδήποτε ανεπιθύμητο μέρος. Πείτε του «ΟΧΙ σκάψιμο» κι έπειτα τρέξτε μαζί του στο νέο σημείο! Όταν αρχίσει να σκάβει εκεί, επαινέστε τον έντονα.
Τώρα που έχετε επιλέξει ένα καλά σκιερό μέρος για να σκάβει, και του παρέχετε ωραία άμμο, ίσως ανακαλύψετε ότι τα σκιερά μέρη με άμμο αποτελούν ευχάριστο μέρος και για τους ψύλλους! Αν αντιμετωπίσετε πρόβλημα ψύλλων, υπάρχουν ειδικά φάρμακα που τους εξοντώνουν.
Τα σκυλιά είναι ευφυή, συμπονετικά πλάσματα που τους αρέσει η διασκέδαση. Αξίζουν να έχουν μια ζωή γεμάτη από ερεθίσματα πνευματικά και σωματικά. Αξίζουν την αγάπη μας και να αποτελούν μέλη της οικογενειακής δομής. Και αξίζουν να διασκεδάζουν. Δώστε στον σκύλο σας την ευκαιρία να έχει όλα αυτά τα πράγματα που αξίζει και αυτός θα σας δώσει αγάπη και συντροφικότητα, απαράμιλλη με άλλου ζωντανού πλάσματος.
iatronet.gr